In Leiden is de eerste praktijkondersteuner sociaal (PO Sociaal) gestart. Dit initiatief van Rijn&Duin, Sociaal Wijkteam, BuZz, Incluzio en Sol, samen met de gemeente Leiden, brengt het medische en sociaal domein dichter bij elkaar. Het doel? Mensen met sociale of praktische problemen sneller de juiste ondersteuning bieden, zodat zij niet onnodig in de medische molen belanden. Door deze aanpak streven we ernaar de druk op de zorg te verminderen, doordat mensen minder gebruik maken van de huisarts. Zo werken ze op de lange termijn anders aan hun gezondheid.
Sinds januari zet Renske Bos zich als eerste PO Sociaal in om deze brug te slaan. Met haar ervaring in de eerstelijnszorg en scherpe blik op wat mensen echt nodig hebben, helpt ze zorg en welzijn beter op elkaar aan te laten sluiten. We stellen Renske graag aan jullie voor!
Renske over haar nieuwe rol als praktijkondersteuner sociaal:
‘Het sociaal domein is een wereld die veel huisartsen nog niet kennen’
Renske, praktijkondersteuner sociaal, komt uit de medische wereld en merkte hoe vaak sociale problemen een grote invloed hebben op iemands gezondheid. Nu staat ze aan de andere kant: niet meer als praktijkondersteuner somatiek, maar als schakel tussen zorg en welzijn.
Van huisartspraktijk naar sociaal domein
Met 27 jaar ervaring in de eerstelijnszorg weet Renske hoe de medische wereld werkt. Maar ze zag ook wat er miste. ‘In de huisartsenpraktijk lag de focus op bloeddruk, bloedsuiker, medicatie. Maar als ik echt met mensen in gesprek ging, bleek er vaak veel meer aan de hand. Stress, eenzaamheid, financiële problemen – dat heeft allemaal invloed op gezondheid. En toch wisten we als praktijk te weinig over de mogelijkheden binnen het sociaal domein.’
Dat besef groeide in de coronatijd, toen ze mensen alleen nog telefonisch kon spreken. ‘Je mist dan zoveel. Iemand kan zeggen: “Het gaat goed,” maar als je ze ziet, merk je misschien iets heel anders. Ik begon steeds vaker door te vragen en zag hoe groot de invloed van iemands sociale situatie op hun gezondheid was.’
Samen stappen zetten
Om het sociaal domein beter te leren kennen, liep Renske de afgelopen maand iedere week mee met een van de initiatief nemende sociale organisaties. ‘Ik had geen idee hoeveel initiatieven er eigenlijk zijn om mensen te ondersteunen. Tijdens mijn maand meelopen heb ik gezien hoe breed het aanbod is en hoeveel impact het heeft. Ik heb met eigen ogen ervaren hoe sociale initiatieven mensen echt vooruit kunnen helpen. Die kennis neem ik nu mee in mijn gesprekken met patiënten.’
Ze ontdekte dat veel mensen drempels ervaren om hulp te zoeken. ‘Soms is het puur onbekendheid, soms speelt schaamte een rol. Maar ik zag ook dat als je iemand letterlijk meeneemt naar een activiteit of een buurthuis, de kans veel groter is dat ze blijven komen. Die stap samen zetten is vaak cruciaal.’
Samenwerking met huisartsen
Nu haar eerste maand erop zit, kijkt Renske vooruit naar de samenwerking met huisartsen. ‘Dat is misschien wel de grootste uitdaging: het sociaal domein beter bekend maken in de eerstelijnszorg. Veel huisartsen weten nog niet wat er allemaal mogelijk is. Terwijl een verwijzing naar het sociaal domein soms meer effect heeft dan een nieuw medicijn.’
Vanaf februari gaat ze in de wijk Mors samenwerken met huisartsen om te kijken hoe ze patiënten met sociale problemen beter kunnen ondersteunen. ‘De drempel naar hulp kan hoog zijn. Als iemand wordt geadviseerd om naar een buurthuis te gaan, haken ze vaak af. Maar als ik met ze meega en ze introduceer, is de kans veel groter dat ze blijven komen en deel gaan nemen aan de activiteiten die hen verder ondersteunen.’
Goed luisteren en kijken naar de mens als geheel
Als praktijkondersteuner sociaal heeft Renske nu meer tijd en ruimte om het bredere plaatje in kaart te brengen. ‘Waar een huisarts maar tien minuten per patiënt heeft, kan ik langer de tijd nemen. Ik luister, stel vragen en kijk samen met iemand wat nodig is. Soms is dat praktische hulp, zoals ondersteuning bij administratie, soms gaat het om sociale contacten of activiteiten in de wijk.’
Ze ziet verschillende mensen en verhalen en heeft gemerkt dat goed luisteren en de tijd nemen zo ontzettend belangrijk is en het verschil kan maken. ‘Een mevrouw kwam al jaren bij me voor diabetescontroles. Haar bloeddruk was torenhoog en ik voelde dat er iets niet klopte. Uiteindelijk bleek ze al zeven jaar met een tumor rond te lopen, maar ze had dat voor iedereen verborgen gehouden. Door goed te luisteren en haar vertrouwen te winnen, kon ik haar helpen de juiste stappen te zetten. Dat soort verhalen laten zien hoe belangrijk het is om verder te kijken dan alleen de medische kant.’
Mensen écht helpen
Wat haar het meest motiveert in haar nieuwe rol? ‘Mensen helpen op een manier die verder gaat dan medische zorg. Een klacht heeft bijna altijd een onderliggende oorzaak. Als we die aanpakken kunnen we echt iets veranderen. Ik hoop dat ik de brug kan slaan tussen zorg en sociaal werk, zodat mensen zich beter voelen – niet alleen fysiek, ook mentaal en sociaal.’
Met haar jarenlange ervaring in de huisartsenpraktijk begrijpt Renske de uitdagingen waar huisartsen dagelijks mee te maken hebben. Ze weet hoe beperkt de tijd is en hoe lastig het kan zijn om sociale problematiek bespreekbaar te maken. Juist daarom wil ze een waardevolle schakel zijn: iemand die niet alleen begrijpt hoe de medische wereld werkt, maar ook weet welke sociale ondersteuning beschikbaar is. ‘Mijn doel is om huisartsen te ontzorgen en samen de juiste stappen te zetten, zodat patiënten de hulp krijgen die ze écht nodig hebben.’
